دكتر سيد احسان بيكايي : در انتهاي انگشتان دست و پا، سلول‌هاي خاصي وجود دارند كه بستر ناخن ناميده مي‌شود.اين ماتريكس ناخن كه در انتهاي خود يا به اصطلاح ريشه ناخن به بافت انگشت متصل هستند، در سراسر بستر خود يك لايه شاخي ترشح مي‌كنند.اين همان چيزي است كه اغلب مردم آن را به عنوان ناخن مي‌شناسند. رشد سلول‌ها از ريشه ناخن و تغييرات آنها به بافت شاخي، باعث رشد ناخن مي‌شود و به تدريج و با مردن بافت، لبه آزاد بدنه ناخن از نوك انگشتان جلوتر مي‌آيد.
اونيكوكريتپوزيس يا بيماري ناخن فرورونده در گوشت، يك بيماري شايع مربوط به ناخن‌هاست كه باعث ايجاد يك شرايط دردناك و غيرطبيعي در انگشت مشكل‌دار مي‌شود. ناخن فرورونده زماني به‌وجود مي‌آيد كه لبه‌هاي ناخن (يك طرف يا هر دو طرف) در بافت نرم كنار بستر رشد ناخن فرو بروند و در داخل آن رشد كنند.اين فرورفتن و بريدن بافت اطراف ناخن باعث ايجاد يك درد شديد و همچنين به‌وجود آمدن بستر عفونت مي‌شود. ناخن فرورونده مي‌تواند هم در دست و هم در پا اتفاق بيفتد اما به‌طور شايع، بيشتر انگشتان پا و بخصوص انگشت شست پا گرفتار مي‌شود.
چه مسائلي باعث به‌وجود آمدن ناخن فرورونده مي‌شوند؟علت‌هاي متعددي مي‌توانند زمينه ناخن فرورونده را به‌وجود بياورند اما مي‌توان آنها را در چند دسته خلاصه كرد.
1ـ نگهداري نامناسب: مراقبت نامناسب از انگشتان و ناخن‌ها زمينه فرورفتن ناخن را در بافت اطرافش به‌وجود مي‌آورد. بسيار كوتاه كردن ناخن و گرفتن آن از نزديك بستر ناخن، گرد كوتاه كردن ناخن، كندن گوشه‌هاي آن، گرد كردن گوشه‌هاي ناخن به جاي بريدن آن به‌طور مستقيم و مربعي، مثلثي بريدن ناخن‌هاي پا، كندن ناخن با دست به جاي استفاده از قيچي مخصوص يا ناخن‌گير، ايجاد گوشه‌هاي تيز و كوتاه، كندن كناره‌هاي ناخن و مشخص شدن بستر آن، همه از مثال‌هاي نگهداري نامناسب از ناخن هستند.
2ـ كفش نامناسب: استفاده از كفش‌هاي تنگ، داراي پنجه كوتاه، كفش‌هاي باريك، كفش‌هايي با شماره كوچك‌تر، پوشيدن كفش‌هاي پاشنه بلند كه فشار را روي پنجه و انگشتان متمركز مي‌كند و حتي پوشيدن جوراب‌هاي تنگ باعث مي‌شوند انگشتان بيشتر از حد طبيعي تحت فشار قرار بگيرند و زمينه ناخن فرورونده ايجاد شود. كفش‌هاي با شكل‌هاي غيرطبيعي و يا پنجه‌هاي مستطيلي هم مي‌توانند به انگشتان كناري فشار ايجاد كنند.
3ـ آسيب به ناخن‌ها: هر نوع فشار و يا ضربه به انگشتان و ناخن‌ها مي‌تواند باعث فرورفتن ناخن به داخل گوشت شود. لگد زدن با نوك پنجه، روي پنجه راه رفتن، انداختن وسايل سنگين روي انگشتان و ايجاد زخم يا جراحت در بافت انگشتان باعث مي‌شود ناخن به داخل گوشت كنار خود رشد كند و ناخن فرورونده ايجاد شود. آسيب‌ها و جراحات مختلف به ناخن‌ها همچنين باعث مي‌شود بعد از بهبود اوليه، ناخن فرم طبيعي خود را از دست بدهد و يا كلفت‌تر شود و مستعد بيماري شود.
4ـ مشكلات ناخن و انگشتان: اصلي‌ترين علت به‌وجود آمدن ناخن فرورونده، مشكلات ساختاري خود ناخن است. ناخن‌هايي كه قوس بيشتري دارند، بيشتر از ناخن‌هاي تخت مستعد اين بيماري هستند. بعضي ناخن‌ها هم به‌طور ژنتيكي گوشه‌هاي فرورونده دارند يا سرپايين هستند. مشكلات ساختاري ناخن‌ها ممكن است در اثر بيماري‌ها هم باشد و يا به‌خاطر ضربه به‌وجود آمده باشد، اما اغلب ژنتيكي است. انگشتان چاق و گوشتالو كه بافت آنها در فشار از دوطرف ناخن بالا مي‌زند و يا انگشتاني كه به سمت پايين خم مي‌شوند هم مي‌توانند باعث ناخن فرورونده باشند. گاهي اوقات هم اين زمينه به‌خاطر مشكل ساختاري انگشت كناري ايجاد مي‌شود كه ناخن انگشت مجاور را تحت فشار قرار مي‌دهد.
به‌طور كلي مي‌توان تمام علت‌هاي به‌وجود آمدن ناخن فرو رونده را در 4 رسته فوق جا داد. دانستن اين نكات مي‌تواند براي پيشگيري از ابتلا به اين بيماري هم كمك كند.
علائم ناخن فرو رونده چيست؟درد اصلي‌ترين و آزارنده‌ترين علامت ناخن فرو رونده است. فرو رفتن ناخن در بافت كناري باعث تغيير رنگ آن و تا حدودي تيره‌تر شدن بافت مي‌شود. درد ناخن فرو رونده با ايجاد فشار ناشي از پوشيدن كفش شدت بيشتري پيدا مي‌كند و به‌طور كلي ناخن مبتلا، به هر نوع فشاري حساس است. در مراحل پيشرفته بيماري، ناخن حتي نمي‌تواند وزن يك ملحفه را هم روي خود تحمل كند. ضربه زدن به ناخن فرو رفته مي‌تواند باعث ايجاد يك درد بسيار شديد و تير كشنده شود كه تا ساق تير مي‌كشد. فرو رفتن ناخن در بافت به عنوان يك جسم خارجي مي‌تواند زمينه را براي عفونت و التهاب ناشي از آن هم آماده كند و بعد از مدتي قرمزي، تورم و گرمي هم كه علامت سلوليت است به علائم ناخن فرو رونده اضافه مي‌شود.
ترشح چركي، ترشح مايع سفيدرنگ و آبكي از ناخن و همچنين ترشحات خون‌آلود هم از ديگر علائم اين بيماري است. بافت اطراف ناخن هم در اين بيماري حتي در صورت وجود نداشتن عفونت هم به‌خاطر التهاب متورم مي‌شود. در مراحل پيشرفته در شرايط نرمال و درحاليكه به انگشت هيچ فشاري هم وارد نمي‌شود رشد تدريجي ناخن به داخل بافت هم ايجاد درد مي‌كند. مشخص نبودن لبه ناخن و آمدن بافت كناري انگشت به روي بستر ناخن از علامت‌هاي ديگر ناخن فرو رونده است.
چگونه مي‌توان از اين بيماري پيشگيري كرد؟مهم‌ترين نكته براي پيشگيري از ابتلا به اين بيماري اجتناب از عوامل زمينه‌ساز است كه در قسمت ابتدايي اين مطلب به آنها اشاره شد. مراقبت صحيح از ناخن‌ها، مراجعه به يك متخصص ارتوپد در صورت وجود نقايص ساختاري و درمان آنها، تعويض كفش‌هاي نامناسب، مراقبت و بررسي مرتب پاها بعد از راه رفتن‌هاي طولاني، استفاده از ناخن‌گيرهاي مناسب و متناسب با اندازه ناخن‌ها، جلوگيري از كلفت شدن ناخن‌ها با گرفتن به موقع آنها و رعايت موارد بهداشتي پا در موقع گرفتن ناخن از روش‌هاي اصلي پيشگيري است.
پوشيدن كفش تميز و پاكيزه نگهداشتن پا هم مانع از ايجاد عفونت در صورت به وجود آمدن ناخن فرو رونده مي‌شود. اگر ناخن مشكل‌دار داريد به‌طور مرتب از مواد ضدعفوني‌كننده براي شست‌وشوي پا استفاده كنيد.
گرفتن صحيح ناخن‌ها نكته اصلي پيشگيري است. آنها را خيلي نزديك به بستر ناخن نبريد و خيلي كوتاه نكنيد. آنها را در راستاي خط طبيعي رشدشان ببريد. گوشه‌ها را تيز يا كوتاه نكنيد هيچ وقت كناره‌هاي ناخن را برنداريد. آنها را به هيچ‌وجه با دست نكنيد و گوشت كناره ناخن را زخم نكنيد. در صورت وجود بيماري ناخن فرو رونده مزمن به هيچ‌وجه آن را در خانه درمان نكنيد.
درمان ناخن فروروندهدر مراحل اوليه بيماري مي‌توان آن را به وسيله درمان‌هاي خانگي كنترل كرد. توصيه مي‌شود در صورتي كه ناخن
فرو رفته شرايط حادي ندارد روزانه پا را در آب ولرم و بتادين خيس داده تا ناخن خيس خورده بتواند از درون گوشت بيرون بيايد و بافت ملتهب كنار آن هم بهبود پيدا كند. در موارد معمولي اين روش تا حدودي جواب مي‌دهد. براي جلوگيري از عفونت هم بايد از يك ماده ضدعفوني معمولي مثل بتادين استفاده كرد و محيط كفش و اطراف ناخن را هميشه پاكيزه نگه داشت.
پانسمان هم مي‌تواند مانع از عفونت ناخن فرورونده شود. راه رفتن بدون كفش با ايجاد گردش هوا روي زخم مانع از رشد كردن باكتري‌ها مي‌شود در حالي كه محيط تاريك و مرطوب كفش اين احتمال را افزايش مي‌دهد. اما در صورت نپوشيدن كفش بايد مراقب ضربه‌ها و آسيب‌هاي وارده به پا بود. در صورت
حاد شدن ناخن فرورونده و يا سوار شدن عفونت شديد روي آن به هيچ وجه اين درمان‌هاي خانگي موثر نيستند و بايد به يك متخصص جراح مراجعه كرد.درمان موارد حاد ناخن فرورونده احتياج به يك جراحي سرپايي دارد. استفاده از فنل و تخريب بستر ناخن در گوشه‌اي كه فرورفته است خلاصه روش درمان است. براي اين كار بعد از تزريق ماده بي‌حسي در كنار بافت و در زير ناخن و در روي قسمت مبتلا، جراح به آرامي ناخن فرورفته را بلند مي‌كند و لبه آن را از داخل گوشت خارج مي‌كند سپس با تزريق الكل بستر ناخن‌سازي را كه باعث فرو رفتن ناخن مي‌شد به طور دائم از بين مي‌برد. سپس ترشحات چركي و بافت عفوني خارج مي‌شود و زخم پانسمان مي‌شود. اين روش درد كمي را به دنبال دارد و مصرف چند داروي مسكن خوراكي بعد از انجام درمان مي‌تواند آن را به كلي از بين ببرد. تجويز آنتي‌بيوتيك‌هاي مناسب باعث مي‌شود عفونت به طور كامل درمان شود. هدف اصلي اين روش جلوگيري از رشد ناخن به داخل بستر است. اين روش جراحي جاي زخم بسيار كوچكي هم به جاي مي‌گذارد و شكل ناخن را تغيير نمي‌دهد. احتمال عود مجدد بيماري هم در اين روش در مقايسه با روش‌هاي ديگر كه در آن لبه ناخن جدا مي‌شود و يا ناخن به طور كلي برداشته مي‌شود كمتر است.در برداشتن كلي ناخن، بعد از تزريق ماده بي‌حسي، ناخن به طور ناگهاني كشيده مي‌شود و بستر آن باقي مي‌ماند. با انجام پانسمان و تجويز دارو بيمار مي‌تواند بعد از 10 دقيقه مرخص شود. خونريزي هم در همان زمان جراحي بند مي‌آيد. بعد از مدتي ناخن دوباره رشد مي‌كند اما ممكن است بد شكل و يا به سمت بالا رشد كند و دوباره مستعد بيماري ناخن فرورونده شود. تمام اين پروسه‌هاي درماني را پزشك مي‌تواند در مطب خود و تحت بي‌حسي موضعي انجام دهد.
گاهي اوقات هم زماني كه بيماري به طور مكرر به وجود مي‌آيد، بعد از كشيدن ناخن پزشك روي بستر ناخن را با يك ماده شيميايي مي‌پوشاند تا ناخن ديگر رشد نكند. اين ماده شيميايي هم ظاهري شبيه ناخن دارد تا شكل ظاهري انگشت خيلي تغيير نكند.در روش‌هاي جديد جراحي بعد از خارج كردن لبه ناخن از پرتوهاي ليزر براي از بين بردن دقيق ماتريكس زير ناخن استفاده مي‌شود. درد در اين روش كمي بيشتر از روش‌هاي ديگر است و ممكن است جاي زخم باقي بماند اما دقت درمان بيشتر است.بايد توجه داشت بعد از انجام هر كدام از روش‌هاي درماني حداقل تا 4 روز نبايد روي آن پاي مبتلا مسافت‌هاي طولاني را راه رفت و همچنين به مدت 2 هفته از ايستادن‌هاي طولاني مدت اجتناب كرد. اين مساله با توجه به مصرف مسكن‌ها و كمتر شدن درد باعث مي‌شود احتمال فشار مجدد روي ناخن‌ها از بين برود. بعد از انجام جراحي هم بايد به مدت چند ساعت پا را بالا نگه داشت.
منبع : ایرانیان انگلستان