رژيم غذايي ضدسرماخوردگي
در برخي خانواده‌ها استفاده از انواع و اقسام تمهيدات پيشگيري از سرماخوردگي اعم از تزريق واكسن، عدم تماس با افراد سرما خورده، پوشيدن لباس گرم و... موثر واقع نمي‌شود. شايد بار‌ها اين جمله اشتباه را شنيده باشيد: «هر چه‌قدر بيشتر رعايت كنيم، بيشتر مريض مي‌شويم.» اين جمله اشتباه نشان‌دهنده غافل بودن افراد از نقش پررنگ تغذيه در پيشگيري از بيماري‌هايي مثل سرماخوردگي است. علي‌رغم اينكه ميكروب سرماخوردگي در فصول سرد سال شيوع بيشتري دارد و برخي خانواده‌ها مكررا مبتلا به سرماخوردگي مي‌شوند در برخي خانواده‌ها بر عكس اين حالت مشاهده مي‌شود. در واقع در اين خانواده‌ها سرما خوردگي كمتر رخ مي‌دهد. در رابطه با اين تناقض، دكتر سعيد حسيني، متخصص تغذيه، عضو هيات علمي دانشگاه تهران براي ما توصيه‌هايي دارد...
همه ما مي‌دانيم ضعف سيستم ايمني به بروز مكرر و تداوم بيشتر سرماخوردگي در افراد منجر مي‌شود. افراد مبتلا به سوء‌تغذيه نه تنها در معرض سرما خوردگي بلكه در معرض ابتلا به انواع و اقسام بيماري‌ها هستند. منتها به اعتقاد دكتر حسيني هنوز ثابت نشده است كه الزاما بيماري سرماخوردگي با يك ماده غذايي خاصي مرتبط است اما ثابت شده كه در سرما خردگي با منشأ ويروسي يا باكتريايي عمدتا مصرف ويتامين C و با تاثير كمتر مصرف مواد غذايي سرشار از آنتي‌اكسيدان‌ها به دليل تاثيرات مثبتي كه در تقويت سيستم ايمني دارند مي‌توانند در كاهش بروز يا درمان سريع تر اين بيماري موثر واقع شوند. خوردن ميوه‌هايي مثل ليموشيرين، هندوانه، آب‌ليمو و به‌طور كلي مركبات كه سرشار از ويتامين C هستند در تقويت سيستم ايمني تاثير به سزايي دارند.
با هر درجه تب نياز به انرژي 10 درصد افزايش مي‌يابد
هر چند كه در تقويت سيستم ايمني استفاده از مواد غذايي مغذي تاكيد مي‌شود اما با يك نكته مهم رو به رو هستيم و آن اينكه بي‌اشتهايي ناشي از سرماخوردگي اجازه تقويت غذايي را از فرد سلب مي‌كند. دكتر حسيني مي‌گويد از آن‌جا كه در شرايط استرس موادي مثل نورآدرنالين يا سيتوكنين ترشح مي‌شوند كه خاصيت ضد اشتهايي دارند بنابراين در سرماخوردگي كه يك شرايط استرس زا براي بدن محسوب مي‌شود ما در نتيجه ترشح چنين موادي با بي‌اشتهايي نيز روبه رو هستيم. اين بي‌اشتهايي به پيشنهاد اين عضو هيات علمي دانشگاه تهران به اين طريق قابل درمان است: «در بيماران بي‌اشتها و به ويژه تب‌دار تامين انرژي از طريق نوشيدن مايعات راحت‌تر و جذب آن نيز بهتر صورت مي‌گيرد بنابراين توصيه مي‌شود افراد بي‌اشتها با نوشيدن مايعات به ويژه آب ميوه‌ها كه سرشار از ويتامينC هستند به تقويت سيستم ايمني خود بپردازند. البته شير هر چند كه جزو مايعات طبقه‌بندي مي‌شود اما مصرف آن در افراد تب‌دار توصيه نمي‌شود. ضمن اينكه پيشنهاد مي‌شود با استفاده از ظروف زيبا، محيط‌هاي مناسب، فراهم آوردن غذاهاي دلخواه شرايط بهتري براي افزايش اشتهاي بيمار فراهم شود.»
در بيماري‌هاي تب‌دار مثل سرماخوردگي مايعات بدن به صورت عرق، اشك، آب ريزش از بيني و... دفع مي‌شود تا جايي كه به ازاي هريك درجه تب ده تا سيزده درصد نياز به انرژي افزايش پيدا مي‌كند. بنابر اين، اين مورد هم مزيد بر علت مي‌شود كه متخصصان تغذيه بر مصرف فراوان مايعات، در اين دوران، تاكيد كنند.
با سوپ شروع كنيد
در جريان سرماخوردگي نياز بدن به مواد غذايي افزايش و اشتها كاهش پيدا مي‌كند. اين عدم توازن باعث مي‌شود عمدتا نياز بدن تامين نشود. دكتر حسيني براي پيشگيري از بيماري مجدد توصيه مي‌كند: «به محض شروع روند بهبودي و برگشت اشتها افراد از تغذيه مناسب غافل نشوند و از آن جا كه غذايي خاص به‌عنوان غذاي پيشگيري كننده از بيماري سرما خوردگي وجود ندارد سعي كنند از همه گروه‌‌هاي غذايي به صورت مناسب استفاده كرده و در جريان بيماري نيز با رعايت هرم غذايي به روند بهبود سريع تر بيماري خود كمك كنند.» از اين رو، ابتدا از غذاهاي ساده‌تر مثل سوپ‌هاي غلظ تهيه شده از غلات و سبزيجات، برنج كته شده با تكه‌اي ماهيچه يا سينه مرغ شروع كرده تا سيستم گوارشي آمادگي غذاي عادي را پيدا كند. آنگاه فقط رعايت اصل كليدي مصرف 6 گروه غذايي را مورد توجه قرار دهند.
سير فراموش نشود
دكتر حسيني مي‌گويد: «همان‌طور كه گفتيم مصرف غذاهاي سهل‌الهضم در دوران سرماخوردگي اهميت بالايي دارد. به اين دليل مصرف مرغ و ماهي البته به صورت آب‌پز توصيه مي‌شود به خصوص اگر اين وعده‌هاي غذايي با سير تازه ميل شوند. جالب است بدانيد مطالعات نشان داده است احتمال ابتلا به سرماخوردگي در افرادي كه روزانه از مقداري سير استفاده مي‌كنند، بسيار كمتر است. حتما مي‌پرسيد چرا؟ بايد بگوييم سير به دليل آليسين فراواني كه دارد احتمال سرماخوردگي را به نصف كاهش مي‌دهد. به علاوه مصرف اين سبزي در يك وعده غذايي بهبود بيماري را نيز سرعت مي‌بخشد. البته قرار دادن ساير سبزيجات تازه از نوع بخارپز نيز مي‌تواند به هرچه كامل‌تر شدن غذاي شما كمك كند. اما فراموش نكنيد اين وعده‌هاي غذايي كوچك اما مغذي باشند و البته خيلي داغ سرو نشوند زيرا بوي تند غذا مي‌تواند اين بيماران كم اشتها را از خوردن همين مقدار جزيي غذا نيز بيندازد پس فراموش نكنيد كه غذا را در ظرفي زيبا، با ظاهري اشتهاآور و البته گرم سرو كنيد.»
بخور شلغم يادتان نرود
برخي افراد علي‌رغم استفاده از مواد غذايي مناسب و كليه تمهيدات پيشگيري از سرما خوردگي مكررا دچار اين بيماري مي‌شوند. در اين رابطه دكتر حسيني به بيماري‌هايي مثل انواع و اقسام آلرژي‌ها اشاره كرد كه طي آنها افراد دچار علايم و نشانه‌هايي شبيه سرماخوردگي مي‌شوند. وي تاكيد كرد كه افراد با مشاهده علايمي مثل آب ريزش بيني، اشك و تب متصورنشوند كه حتما مبتلا به سرما خوردگي هستند. برخي افراد حتي به ماده غذايي خاصي حساسيت دارند و پس از مصرف آن دچار علايمي شبيه سرماخوردگي مي‌شوند بنابراين ضرورت دارد افراد به اين گونه موارد نيز دقت فراوان داشته باشند.
به‌علاوه راه‌هاي تنفسي از اندام‌هاي مهم بدن هستند كه در جريان سرما خوردگي از دسترس بيماري در امان نيستند تا جايي كه خشكي مجاري هوايي و خروسك از شكايات شايع افراد است. در اين موارد دكتر حسيني استفاده از بخور شلغم را براي تامين رطوبت اين نواحي مناسب مي‌داند.